STRONA GŁÓWNA

CZARNUSZKA
Gmina Dobrzyca
Dwór Jouanne’ów z 4. ćw. XIX w.

 
                                                                                                                 Fot. Katarzyna Podczaska 2018.

POŁOŻENIE: Założenie dworskie usytuowane jest 1 km na południowy zachód od wsi, przy drodze Pleszew-Karmin, po wschodniej stronie rzeki Lutyni. 51°51’41” N 17°42’43” E. 

DWÓR wzniesiony został w 4. ćwierci XIX w. z cegły. Jest parterowy. Posiada mieszkalne poddasze. Nakryty jest wysokim dachem dwuspadowym. Posiada plan prostokąta i przybudówkę wejściową od wschodu. Ganek jest cofnięty i umieszczony w płytkim ryzalicie frontowym. Elewacje posiadają u dołu wysoki cokół. W strefie pod okapem dwór ozdobiony jest szerokim pasem z płycinami. Otwory okienne są zamknięte prosto, posiadają gzymsy i podokienniki dochodzące do cokołu. Fasada posiada niski ryzalit, w którym mieści się otwarty przedsionek; jego nadproże wspiera się na dwóch kolumnach.

PARK powstał w 2. połowie XIX w. Pierwotnie posiadał dwa wjazdy, z których zachował się jeden, wraz z ceglanym murem ogrodzenia z 1933 r. i bramą wjazdową. Od bramy do dworu prowadziła aleja jesionowa. Od zachodu i północy park kończy się alejami grabowymi. W parku rosną głównie jesiony wyniosłe, dęby szypułkowe, klony polne, modrzewie europejskie, kasztanowce białe, orzechy włoskie. Do 1992 r. przy wjeździe do parku z terenu podwórza gospodarczego stał domek rządcy wybudowany w 4. ćwierci XIX w. Na południowy wschód od dworu znajduje się piwnica-lodownia. 

WŁAŚCICIELE:
- 1398 - Przecław z rodu Wieniawitów
- lata 40. XV w. - Świętomir z Sośnicy, tenutariusz odolanowski
- 1448-1449 - Hynak z Sośnicy i Jasiek z Sośnicy, synowie ww. Świętomira
- 1449 – działy braterskie między Hynakiem i Jaśkiem
- 1473 - Mikołaj Smogorzewski z Sośnicy
- 1493-1499 - Katarzyna z Czarnuszki Czarnoska, córka zm. Doroty z Czarnuszki, Kotojecka i Gałązek, panna, która wystąpiła przeciwko Janowi z Sośnicy o głowę
                       zabitego przez niego swojego brata, Stanisława Czarnoskiego
- pocz. XVI w. - bracia niedzielni Mikołaj (zm. 1518/1519) i Jan Sośniccy h. Trąby (zm. przed 1550)
- 1518/1519-1580 - synowie zm. ww. Mikołaja: Jan, Mikołaj i córka Jadwiga oraz Jan Sośnicki, ich wuj wraz z synem Mikołajem
- 1591 - część - Zofia Sośnicka
- 1598-1611 - bracia Łukasz, Wojciech, Andrzej i Mikołaj Sośniccy, synowie Jana (zm. przed 1611)
- 1612 – bracia Wojciech, Andrzej i Mikołaj Sośniccy
- 1618-przed 1633 - Mikołaj Sośnicki
- 1639-przed 1676 -  Jan Kazimierz Sośnicki, syn zm. Mikołaja z Czarnuszki Sośnickiego
- do 1676 - Andrzej Stanisław Jordan Sośnicki, syn zm. Jana Kazimierza
- 1676-1691 - Jan Białkowski, burgrabia ziemski pyzdrski
- 1691 - Stanisław Kuczkowski h. Wąż
- 1700-1713 - Kazimierz Kuczkowski
- 1742-1757 - Piotr Antoni Sokolnicki h. Nowina, regimentarz wojsk koronnych, chorąży kaliski i poznański, wójt miasta królewskiego Przemyśla
- 1757-1783 – Franciszek Ksawery Sokolnicki, syn zm. Piotra Antoniego, chorąży poznański, podkomorzy kaliski
- 1786 - Makary Gorzeński h. Nałęcz, kasztelan kamieński
- 1. poł. XIX w. - Piotr Radoński h. Jasieńczyk i jego żona Joanna Kierska h. Jastrzębiec
- do końca lat 50. XIX w. - Franciszek Radoński, syn ww. Piotra
- koniec lat 50. XIX w. - Joanna Helena Radońska, córka ww. Franciszka, od 1861 r. żona  Stanisława Filipa Feliksa Koczorowskiego h. Rogala (1836-1907)
- przed 1865 - Kazimierz Radoński, brat ww. Joanny Heleny
- 1865-1886 - Witold Potworowski h. Dębno, mąż Marii Radońskiej
- 1886-1925 -  Jules Eugene Jouanne z Malinia
- 1925-1936 - Heinrich von Jouanne
-  1936-1939 - Tomisław  Marian Morawski i jego żona Irena Michałowska
                               
                                               Źródło: historia.agh.edu.pl

                                     
- po 1945 - parcelacja 256 ha, które rozdzielono między 42 rodziny 

Literatura:
Adressbuch des Grundbesitzes im Grossherzogthum Posen, Berlin 1872; Güter=Adressbuch der Provinz Posen, Stettin 1907; Jurek T., Nieznane zapiski heraldyczne z ksiąg sądowych kaliskich w XV wieku, Rocznik Polskiego Towarzystwa Heraldycznego, n.s., t. 1: 1993, s. 134-147; Kozierowski S., Badania nazw topograficznych na obszarze dawnej zachodniej i środkowej Wielkopolski, Roczniki Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk 47: 1920, t. 1 (A-Ł), Poznań 1921; Kurtzgefasstes Staatistisches Handbuch der Provinz Posen (…), Posen 1865; Małyszko S., Gajda Ł., Majątki wielkopolskie, t. II, Powiat pleszewski, Szreniawa 1997; Morawski Tomisław, opr. J. Jaros, /w:/ Polski Słownik Biograficzny, t. XXI, 1976; Niederstetter J., Verzeichnis sammtlicher Ritter-und anderer selbstandigen grosseren Güter der Provinz Posen mit Angabe ihrer Besitzer, Posen 1859; Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Księstwa Poznańskiego, wyd. J. N. Bobrowicza, Lipsk 1846; Powiat kaliski w XVI wieku, Warta. Tygodnik poświęcony nauce, rozrywce i wychowaniu, nr 632 z 8 VIII 1886 r., s. 5568-5569; nr 633 z 15 VIII 1886, s. 5576-5578; nr 634 z 22 VIII 1886 r., s. 5564-5566; nr 635 z 29 VIII 1886 r., s. 5572-5574; nr 636 z 5 IX 1886 r., s. 5778-5780; nr 637 z 12 IX 1886 r., s. 5809-5811; nr 638 z 19 IX 1886 r., s. 5816-5818; nr 639 z 26 IX 1886 r., s. 5603; nr 640 z 3 X 1886 r., s. 5611; nr 641 z 10 X 1886 r., s. 5619; nr 642 z 17 X 1886 r., s. 5628-5630; nr 643 z 24 X 1886 r., s. 5636-5638; nr 644 z 31 X 1886 r., s. 5645-1648; nr 645 z 7 XI 1886 r., s. 5652-5654; nr 646 z 14 XI 1886 r., s. 5659-5661; nr 647 z 21 XI 1886 r., s. 5669-5670; nr 648 z 28 XI 1886 r., s. 5676-5678; nr 649 z 5 XII 1886 r., s. 5682-5684; nr 650 z 12 XII 1886 r., s. 5682-5684; nr 650 z 12 XII 1886 r., s. 5693-5695; nr 651 z 19 XII 1886 r., s. 5700-502; nr 652 z 26 XII 1886 r., s. 5708-5710; nr 653 z 9 I 1887 r., s. 5716-1718; nr 654 z 16 I 1887 r., s. 5724-5726; nr 655 z 23 I 1887 r., s. 5733-5734; nr 656 z 30 I 1887 r., s. 5741-5742; nr 657 z 6 i 13 II 1887 r., s. 5748-5749; nr 658 z 20 II 1887 r., s. 5755-5756; nr 659 z 27 II 1887 r., s. 5768; nr 660 z 6 III 1887 r., s. 5772-5774; nr 661 z 13 III 1887 r., s. 5781-5782; nr 662 z 20 III 1887 r., s. 5790; nr 663 z 27 III 1887 r., s. 5797; nr 664 z 3 IV 1887 r., s. 5806; nr 665 z 10 IV 1887 r., s. 5814; nr 668 z 1 V 1887 r., s. 5888; nr 669 z 8 V 1887 r., s. 5846; nr 671 z 22 V 1887 r., s. 5861; nr 672 z 29 V 1887 r., s. 5869-5870; nr 673 z 5 VI 1887 r., s. 5877-5878; nr 675 z 19 VI 1887 r., s. 5892-5893; nr 676 z 26 VI 1887 r., s. 5901-5902; nr 677 z 3 VII 1887 r., s. 5909; nr 678 z 10 VII 1887 r., s. 5918; nr 679 z 17 VII 1887 r., s. 5925; Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. I, pod red. F. Sulimierskiego, B. Chlebowskiego i W. Walewskiego, Warszawa 1880; Ziółkowski J., Podręcznik statystyczno-adresowy większej własności polskiej w W. Księstwie Poznańskiem i Prusach Zachodnich, Poznań 1890; Żychliński T., Kronika żałobna rodzin wielkopolskich od 1863-1876 r. z uwzględnieniem ważniejszych osobistości zmarłych w tym przeciągu czasu w innych dzielnicach Polski i na obczyźnie, Poznań 1877; Żychliński T., Stosunek polskiej a niemieckiej większej własności w Wielkiem Księstwie Poznańskiem przed 30 laty a dzisiaj, Poznań 1978; Jules Eugene von Jouanne auf Malinie und Czarnuszka, Kaestner & von Urach’s Genealogische  Adelsdatenbank; Sokolnicki Franciszek Ksawery h. Nowina (1715-1783), opr. M. Czeppe, Internetowy Polski Słownik Biograficzny; Teki Dworzaczka.