Ta strona używa plików cookie w celu usprawnienia i ułatwienia dostępu do serwisu oraz prowadzenia danych statystycznych. Dalsze korzystanie z tej witryny oznacza akceptację tego stanu rzeczy.
Polityka Prywatności    Informacja o przetwarzaniu danych osobowych    AKCEPTUJĘ
MZD logo Muzeum Ziemiaństwa w Dobrzycy

 

 

STRONA GŁÓWNA

2017-11-08

Autor: Katarzyna Podczaska

Broniszewice

BRONISZEWICE
Gmina Czermin
Pałac Józefa Brandta z 1892 r.  

Fot. K. Podczaska

Fot. K. Podczaska


 

POŁOŻENIE: Założenie pałacowe zajmuje środkową część wsi Broniszewice i zarazem północną stronę niewielkiej bezimiennej rzeczki; w południowej części Broniszewic znajduje się zespół folwarczny Marianin, a w północno-wschodniej zespół folwarczny Polskie. 51°57’46” N 17°48’18” E.

 

PAŁAC ceglany zbudowany został w 1892 r. w stylu neoklasycystycznym dla Józefa Brandta (data i inicjały właściciela znajdują się na zewnątrz wieży). Nie posiada piwnic. Korpus główny jest piętrowy, nakryty dachem czterospadowym. W narożu znajduje się wysoka wieża nakryta hełmem ostrosłupowym, z iglicą. Wzniesiony został na planie prostokąta. Od południa posiada ryzalit. Elewacje są tynkowane i za wyjątkiem zachodniej – boniowane, ozdobione profilowanym gzymsem kordonowym i wieńczącym. Występują kanelowane pilastry w tzw. wielkim porządku. Ozdobę fasady stanowi przyścienny portyk z czterema półkolumnami i trójkątnym naczółkiem. Otwory okienne zamknięte są prosto i posiadają profilowane opaski, z dużym zwornikiem, za wyjątkiem elewacji zachodniej. Wewnątrz zachowały się bogate sztukaterie sufitowe i ozdobna terakota w korytarzu na parterze. Przed frontem pałacu stoi figura św. Józefa z okresu po 1945 r. Dopiero w 1995 r. przeprowadzony został remont kapitalny dworu oraz budynku gospodarczego z przeznaczeniem tego ostatniego na cele rehabilitacyjne, mimo że obiekt znajdował się już od wielu lat w stanie nie nadającym się do użytkowania.

 

PARK zajmuje powierzchnię 5,73 ha. Powstał w 2. połowie XIX w., prawdopodobnie na miejscu dawnego ogrodu włoskiego. Powiada rzut czworoboku. Na jego terenie znajdują się dwa stawy, w tym jeden z wysepką, kryjąca relikty murowanego dworu z XV w., pierwotnie na kopcu i otoczonego wałem. Zachowało się szczątkowo starodrzewie i pomnikowy dąb przy alei do kościoła.

 

WŁAŚCICIELE:

- do ok. 1163 - Eudoksja halicka, druga żona księcia Mieszka III Starego
- 1163 - klasztor Bożogrobców w Miechowie
- 1403-1412  - Bronisz, prawdopodobnie z rodu Wczeliców
- 1437-1446 - jedna połowa - Stanisław zwany „Broniszem” (syna Bronisza ?); druga połowa jego bratanek Jan zwany „Cieciorka”
- 1446 - Jan Suchorzewski h. Zaremba
- 1463 - Bartłomiej z Broniszewic oraz Filip i Jan Suchorzewscy, synowie Jana
- 1470 - Jan Broniszewski trzecią część Broniszewic zrezygnował na rzecz swojego pasierba Jana Russockiego
- 1479 – Barbara, wdowa po Janie Suchorzewskim i jej szwagier Filip Suchorzewski
- do 1485 – nadal Filip Suchorzewski
- 1507-1510 - Jan i Bartosz, synowie Filipa
- do 1551 - Bartłomiej, Jana i Kasper Suchorzewscy, synowie Jana Suchorzewskiego z Czermina
- 1551-1582 – jedna połowa – Jan Suchorzewski Bartoszewicz; druga – Filip Suchorzewski (zm. 1588)
- 1588 – Małgorzata z Żychlińskich Suchorzewska, wdowa po Filipie oraz córki Katarzyna (do  1603) i Róża (do 1604)
- 1591-1603 - części - Andrzej Suchorzewski, pozostałe części – Róża Suchorzewska
- 1604-1615 - Andrzej Suchorzewski (do 1617) oraz Stanisław Suchorzewski
- 1618 - część - Katarzyna i Bartłomiej Suchorzewscy
- do 1627 - Barbara Suchorzewska, córka Mikołaja, a żona Jana Szołdrskiego, cześnika kaliskiego (spadkobierczyni Andrzeja Suchorzewskiego)
- 1618-1629 – Bartłomiej Suchorzewski
- 1629-1634 – część - Stanisław Kossowski h. Dołęga; część – Piotr Suchorzewski, syn Kaspra
- 1634 – część - ks. Świętosław Lipski h. Grabie, prepozyt w Choczu Lipskich, kanclerz włocławski i sekretarz królewski; część – Piotr Suchorzewski, syn Kaspra
- 1636-1663 – ks. Świętosław Lipski
- 1663-1673 - Jan Lipski, syn Prokopa i Barbary z Żychlińskich h. Szeliga, sędzia ziemski kaliski, podsędek ziemski kaliski, sędzia grodzki kaliski i jego pierwsza żona
                      Anna  Bojanowska h. Junosza; następnie – druga żona - Zofia z Iwicz Chmielówna, wdowa po Stefanie Jędrzejowskim


                            ks. Jan Lipski, wg Wikipedia
                                           Ks. Jan Lipski, Źródło: Wikipedia

- 1673-1674 - ks. Stanisław Lipski, kanonik kamieniecki, dziekan w Choczu; Wojciech Franciszek Lipski; Prokop Lipski, stolnik wschowski, pisarz grodzki poznański,
                       stolnik poznański, kasztelan rogoziński i Wacław Lipski, synowie Jana z  pierwszego małżeństwa
- 1674 lub 1678 - Jan Wielowieyski
-  1678 – Paweł, Franciszek, Karol, Stefan, Łukasz i Adam Wielowieyscy, synowie Jana
- 1 poł. XVIII w.-1745- Aleksander Wielowieyski wraz z żoną Marianną z Korytowskich h. Mora
- 1745-1749 – Dorota, Kazimierz i Maksymilian Wielowieyscy, dzieci Aleksandra
- 1749-1771 - Józef z Osin Wężyk h. własnego, starosta niżyński, miecznik wieluński, kasztelan konarski
- 1771-1782 - Helena Jordan z Zakliczyna h. Trąby, wdowa po Józefie, wraz z dziećmi
- 1782-1782 - Teresa Wężyk, córka Józefa i Heleny, wraz z mężem Franciszkiem hr. na Rożnowie i Stadnikach Stadnickim h. Szreniawa bez Krzyża, starostą
                       ostrzeszowskim
- 1784-1789 - Michał Skórzewski h. Drogosław, podkomorzy poznański wraz z żoną Ludwiką Hutten-Czapską h. Leliwa
- 1789-1809 - Józef Ignacy Wojciech Skórzewski, syn Michała, starosta gnieźnieński, szambelan królewski, który ożenił się z Magdaleną Sierakowską h. Ogończyk,
                       a następnie z Heleną Lipską h. Grabie
- 1809 - Józef Michał Ignacy Skórzewski, syn Józefa, ożeniony z Józefą Gertrudą Katarzyną Niemojowską z Jedlca h. Wieruszowa
- 1855-1858 – Andrzej Skórzewski, syn Józefa Michała Ignacego, który ożenił się z Anną z  Unrugów h. własnego
- 1858-1862 - Władysław Przyłuski h. Poraj
- 1862 – gen. Edmund Taczanowski h. Jastrzębiec wraz z żoną Anielą Baranowską

                                       gen. Edmund Taczanowski, wg CBN Polona
                                     Gen. Edmund Taczanowski, Źródło: CBN Polona

- po 1862-1877 - Agnieszka Bogumiła Józefa z Lipskich Baranowska, teściowa gen.  Taczanowskiego

                                    Agnieszka z Lipskich Baranowska
                            Agnieszka z Lipskich Baranowska, Źródło: Wikipedia

-  1877 - Marianna Antonina Baranowska (córka Agnieszki i Stanisława Baranowskich), wraz z mężem Stanisławem Tadeuszem hr. Duninem h. Łabędź
- 1877-1903 – bracia Moritz i Isaak Brandtowie, Żydzi z Pleszewa
- 1903 - Komisja Kolonizacyjna
- 1907 - parcelacja majątku przez Komisję Kolonizacyjną
- 1922 - ks. Włodzimierz Laskowski, przedstawiciel Związku Towarzystwa Dobroczynności „Caritas” i właściciel majątku w Mielżynie; utworzony został w pałacu Zakład
             Wychowawczy dla Chłopców
- 1926 - Siostry Dominikanki, które utworzyły we dworze sierociniec dla dzieci osieroconych
- 1946 – wznowienie działalności sierocińca
- 1950 - majątek został przejęty przez Skarb Państwa Polskiego
- 1951 - przekształcenie placówki w Dom Dziecka „Caritas”
- 1959 - Dom Dziecka „Caritas” w Broniszewicach został przekształcony w DOM Pomocy Społecznej dla dzieci „Caritas”
- 19 VII 1990 - zawarta została umowa między Ministrem Pracy i Polityki Socjalnej a  Zgromadzeniem Sióstr III Zakonu św. Dominika w sprawie 
                       finansowania DPS
 - 19 V 1993 - Zgromadzenie Sióstr św. Dominika zawarło umowę z wojewodą kaliskim w  sprawie pokrywania kosztów funkcjonowania domu
- 24 VI 2002 - Powiat Pleszewski zlecił Zgromadzeniu Sióstr św. Dominika prowadzenie DPS dla dzieci w   
                       Broniszewicach, w budynku dworu, stanowiącym własność zgromadzenia. Od  2006 r. prowadzi w nim DPS dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych                        intelektualnie

 

Literatura:

Niederstetter J., Verzeichnis sammtlicher Ritter-und anderer selbstandigen grosseren Güter der Provinz Posen mit Angabe ihrer Besitzer, Posen 1859; Adressbuch des Grundbesitzes im Grossherzogthum Posen, Berlin 1872; Güter=Adressbuch der Provinz Posen, Stettin 1907; Kozierowski S., Badania nazw topograficznych na obszarze dawnej zachodniej i środkowej Wielkopolski, Roczniki Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk 47: 1920, t. 1 (A-Ł), Poznań 1921; S. Małyszko, Ł. Gajda, Majątki wielkopolskie, t. II Powiat pleszewski, Szreniawa 1997; Teki Dworzaczka.

 

 

FACEBOOK INSTAGRAM YOUTUBE TWITTER WCAG

Bądź na bieżąco

NEWSLETTER