Ta strona używa plików cookie w celu usprawnienia i ułatwienia dostępu do serwisu oraz prowadzenia danych statystycznych. Dalsze korzystanie z tej witryny oznacza akceptację tego stanu rzeczy.
Polityka Prywatności    Informacja o przetwarzaniu danych osobowych    AKCEPTUJĘ
MZD logo Muzeum Ziemiaństwa w Dobrzycy

 

 

STRONA GŁÓWNA

2015-12-01

Opis założenia parkowego w Dobrzycy

Autorzy: Kazimierz Balcer

Stanisław Borowiak

W północnej części parku znajduje się duży staw z wyspą, na której postawiono Monopter. Pałac jest usytuowany tuż przy stawie, którego wody otaczają go od strony zachodniej i północnej. Kiedyś staw był częścią fosy, która okalała zamek. Idąc od pałacu w kierunku południowym trafiamy na Oficynę, w której obecnie znajduje się biblioteka i Dział Historyczny Muzeum. Naprzeciw budynku widoczne jest najstarsze drzewo na terenie założenia – pochodzący z ok. 1680 r. paklon, czyli klon polny.


Pałac, Oficyna i Monopter od strony głównej osi widokowej. Fot. Sz. Balcer.

Drugi staw położony jest naprzeciw pałacu od strony wschodniej. Znajduje się przy nim zrekonstruowana podczas rewaloryzacji parku sztuczna grota. Od strony północnej nad stawem naprzeciwko groty do lat sześćdziesiątych ubiegłego wieku stał wspomniany już Kasztel, czyli sztuczne ruiny w formie baszt połączonych murami, który łączył się od strony zachodniej ze wspominaną wcześniej dawną oficyną przy bramie, rozebraną w drugiej połowie XIX wieku. Obecnie przy głównej bramie uwagę wchodzących przykuwa przede wszystkim rosnący tam platan – jedno z największych drzew tego gatunku w Europie, pochodzące z ok. 1735 r.


Pałac widziany od strony południowo wschodniej, z głównej osi widokowej. Fot. Sz. Balcer.




Widok z pałacu w kierunku południowo-wschodnim, ku głównej osi widokowej. Fot. Sz. Balcer.




Naprzeciwko głównego wejścia na teren założenia, już poza obrębem dzisiejszego parku, do lat siedemdziesiątych ubiegłego wieku istniały stajnie cugowe i wozownia pałacowa wraz z mieszkaniem dla masztalerza – o lokalizacji budynku przypomina odtworzona aleja topolowa.

Oś widokowa biegnąca od pałacu w kierunku południowym zakończona jest budynkiem Panteonu, obok którego od strony zachodniej do lat siedemdziesiątych XX wieku istniały dawne szklarnie. Za nimi stoi wzniesiony pod koniec XIX w. Domek Ogrodnika, który aktualnie jest siedzibą administracji muzeum. Na wschód od Panteonu, na terenie oddzielonego murem dawnego „słodkiego ogródka”, gdzie uprawiano winogrona, morele i brzoskwinie, znajduje się wzniesiony w 2011 r. budynek Oranżerii, stanowiący zaplecze gastronomiczne i konferencyjne Muzeum.




Widok na pałac od strony stawu północno-wschodniego. Fot. Sz. Balcer.

 

Park w obecnym stanie zachował układ przestrzenny z czasów Augustyna Gorzeńskiego. Z tego czasu pochodzi kilka okazów drzew, niektóre z nich pochodziły jeszcze z dawnego ogrodu i zostały wykorzystane przez Gorzeńskiego i jego ogrodników przy zakładaniu parku krajobrazowego. Trzeba być świadomym tego, że park jest organizmem żywym podlegającym ciągłej zmianie. Kolejni właściciele i ich ogrodnicy dokonywali nowych nasadzeń, wytyczyli nowe ścieżki nie naruszając pierwotnej kompozycji obiektu. Z drugiej strony bezpowrotnie zginęło (zwłaszcza w okresie kilkudziesięcioletniego zaniedbania po II wojnie światowej) wiele pomnikowych drzew i innych gatunków roślin.




Widok na Pałac i Oficynę od strony Panteonu. Fot. K. Korpik.



Podkreślić należy, że park od momentu powstania cieszył się dużym zainteresowaniem współczesnych i potomnych. Stanisław Wodzicki w książce „O hodowaniu, użytku mnożeniu i poznawaniu drzew, krzewów i ziół celniejszych” wydanej w Krakowie w 1830 r. pisze o parku w Dobrzycy w następujący sposób. „W Dobrzycy w dziedzictwie generałowej Turno, ogród angielski gustowny i w rośliny bogaty, przy wspaniałym pałacu”. Również bywający często w Dobrzycy Adam Turno, brat ówczesnego właściciela pałacu, w swym pamiętniku wielokrotnie pisze z podziwem o parku. Wspomina też, że ogród dobrzycki stał się wzorem dla wielkopolskich ziemian, którzy zakładali nowe parki. Przebywająca u krewnych w Dobrzycy Maria Grodzicka tak wspomina „Przepiękny był ten park w Dobrzycy i żaden inny tak do mnie w życiu nie przemawiał. Wszystko w nim było cudownie rozplanowane architektonicznie. Przepyszny drzewostan, smukłość pni, koloryt barw rzadkich okazów, a wśród tajemniczych gęstwin słoneczne plamy i duży staw w obramowaniu kwitnących drzew i krzewów. Wszystko to przenosiła babcia [Maria z Giżyckich, żona Zygmunta Czarneckiego] na kartki swojego dużego szkicownika”. Park nadal budzi podziw współczesnych, dał temu wyraz minister kultury Waldemar Dąbrowski, który w trakcie otwarcia Muzeum Zespół Pałacowo-Parkowy w Dobrzycy w 2005 r., nazwał pałac i park „wielkopolskimi Łazienkami”. Rangę dobrzyckiego założenia doceniają też w swoich pracach historycy sztuki ogrodowej, z Gerardem Ciołkiem i Leonem Majdeckim na czele.




Grota przy stawie północno-wschodnim. Fot. Sz. Balcer.




Spośród licznych drzew znajdujących się w parku łącznie 31 posiada status pomników przyrody. Najcenniejsze z nich to wspominane tutaj paklon i platan. Prowadzona systematycznie inwentaryzacja drzewostanu parkowego wskazuje na systematyczny spadek liczby drzew. Aktualnie w parku znajduje się 50 gatunków z tego 96% stanowią drzewa liściaste a jedynie 4% drzewa iglaste. Tych ostatnich było dużo więcej jeszcze w połowie XX wieku, obecnie są to jedynie pojedyncze egzemplarze. W założeniu występują liczne krzewy tworząc zwarte skupiny wraz z samosiewkami młodych drzew. Sporadycznie spotykamy krzewy leszczyny i jaśminowca. Ogółem występuje 11 gatunków krzewów. W związku z zaobserwowanymi ubytkami w ostatnich latach prowadzona jest rewitalizacja parku pod kątem przywrócenia dawnego wyglądu, planowane są też dalsze prace.





Grobla oddzielająca staw północny od rzeczki Patoki. Fot. Sz. Balcer.

FACEBOOK INSTAGRAM YOUTUBE TWITTER WCAG

Bądź na bieżąco

NEWSLETTER